Skóra - budowa, funkcje i jak o nią dbać zgodnie z fizjologią. Ekspercki przewodnik kosmetologa + analiza składników Orientana

Skóra to biologiczny organ, a nie „miejsce na krem”. Jest największym organem ludzkiego ciała - zajmuje powierzchnię nawet do 2 m² i może ważyć około 15% masy ciała. W kosmetologii mówi się często: „skóra pamięta wszystko”: każdy czynnik drażniący, brak ochrony, niedotlenienie, stres oksydacyjny, przebarwienia czy odwodnienie to wynik wcześniejszych procesów, które często pozostają niezauważone.

Jako kosmetolog zawsze podkreślam: pielęgnacja skóry nie zaczyna się od kremu, lecz od zrozumienia jej struktury i potrzeb biologicznych. Większość problemów skórnych - suchość, trądzik, utrata jędrności, nadreaktywność, atopowość – nie bierze się z braku „cudownego składnika”, lecz z naruszenia bariery ochronnej i utraty homeostazy.

Budowa skóry - od powierzchni do głębi

Aby skutecznie pielęgnować skórę, trzeba zrozumieć jej trójwarstwową strukturę:

Naskórek (Epidermis)

To zaledwie 0,05-1 mm grubości, a mimo to pełni kluczową rolę w ochronie organizmu. Składa się z pięciu warstw keratynocytów przechodzących proces keratynizacji – od warstwy podstawnej do rogowej.

Najważniejszy element z punktu widzenia kosmetologii to bariera hydrolipidowa, znajdująca się w warstwie rogowej. To struktura cementowo-lipidowa, zbudowana z ceramidów, cholesterolu i kwasów tłuszczowych - biologiczny płaszcz ochronny skóry, który decyduje o tym, czy skóra traci wodę (TEWL), reaguje podrażnieniem, czy jest zdolna do autoregeneracji.

Skóra właściwa (Dermis)

To tutaj znajdują się fibroblasty – komórki produkujące kolagen, elastynę, kwas hialuronowy. Skóra właściwa odpowiada za jędrność, gęstość i elastyczność. W kosmetologii mówi się, że kremy „przeciwzmarszczkowe” działają powierzchownie, natomiast serum o biozgodnym składzie może stymulować fibroblasty do aktywności, ale tylko wtedy, gdy bariera naskórka nie jest uszkodzona.

Tkanka podskórna (Subcutis)

Magazyn energii, tłuszczu i struktura amortyzująca. U kobiet ułożenie adipocytów (komórek tłuszczowych) jest pionowe, co sprawia, że przy zaburzeniach mikrokrążenia i kolagenu dochodzi do uwypukleń, np cellulitu. U mężczyzn struktura jest kratowa, dlatego cellulit występuje rzadziej.

Mikrobiom skóry – zapomniany element pielęgnacji

Na powierzchni skóry żyją miliony mikroorganizmów: bakterie, grzyby i drobnoustroje, które chronią nas przed patogenami, regulują pH i wspierają regenerację. Częste stosowanie agresywnych detergentów, alkoholu, produktów antybakteryjnych oraz nadmierna sterylność niszczy mikrobiom, prowadząc do reaktywności skóry, trądziku lub przesuszenia.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że nowoczesna pielęgnacja coraz częściej nie „walczy” ze skórą, ale współpracuje z mikrobiomem. Orientana wprowadza do formulacji składniki biozgodne, fermentowane, prebiotyczne – takie jak fermenty ryżowe, ekstrakty adaptogenne i naturalne polisacharydy (np. Tremella), które odżywiają skórę, ale jej nie naruszają.

Funkcje skóry - dlaczego nie można jej traktować jak „płótna do makijażu”

Skóra pełni kilka kluczowych funkcji:

• Ochronna - tworzy barierę przed promieniowaniem UV, toksynami, metalami ciężkimi i bakteriami.
• Immunologiczna - komórki Langerhansa w naskórku aktywnie reagują na zagrożenia.
• Regulacyjna - poprzez pot i sebum skóra wpływa na termikę ciała i równowagę wodno-lipidową.
• Zmysłowa - zakończenia nerwowe reagują na dotyk, temperaturę, ból. Brak dotyku i pielęgnacji wpływa na układ nerwowy (dlatego rytuały pielęgnacyjne obniżają poziom kortyzolu - hormon stresu).
• Detoksykująca - pot usuwa toksyny, ale tylko wtedy, gdy pory nie są zatkane filmami okluzji syntetycznej.

Skóra nie jest „szkłem”. To żywy, reagujący organ. Jeśli nakładamy kosmetyk bogaty w substancje aktywne na barierę uszkodzoną - składniki nie tylko nie zadziałają, ale mogą wywołać reakcję drażniącą. Dlatego krem przeciwzmarszczkowy nigdy nie będzie skuteczny, jeśli wcześniej nie przywrócimy bariery hydrolipidowej.

Co niszczy skórę? Główne czynniki naruszające barierę hydrolipidową

Skóra w stanie równowagi ma zdolność do samoregeneracji. Jednak wystarczy kilka powtarzających się nawyków, aby naruszyć jej fizjologię. Najczęstsze czynniki, które obserwuję u pacjentów w gabinecie:

Agresywne środki myjące - detergenty i alkohol

Produkty zawierające SLS, SLES, sulfaty, alkohol denat, syntetyczne konserwanty wypłukują lipidy ochronne z warstwy rogowej.

Skóra traci zdolność do zatrzymywania wody, wzrasta TEWL (Transepidermal Water Loss) i pojawia się uczucie ściągnięcia, suchość i nadreaktywność. Dlatego najlepiej używać nieagresywnych środków do mycia twarzy.

Im częściej próbujemy „nawilżać” syntetycznym kremem z silikonem, tym bardziej skóra traci funkcję ochronną i staje się uzależniona od zewnętrznego filmu okluzyjnego.

Nadmierne złuszczanie - kwasy, retinoidy, peelingi mechaniczne

Keratynocyty potrzebują około 28 dni, aby przejść pełen cykl odwarstwienia.

Stosowanie silnych peelingów co 2-3 dni to prosta droga do przewlekłego stanu zapalnego i mikrouszkodzeń skóry.

Naruszona bariera = większa penetracja czynników drażniących → zaczerwienienie, trądzik, pieczenie, przebarwienia.

Promieniowanie UV i stres oksydacyjny

UV-A uszkadza włókna kolagenowe, UV-B powoduje rumień i oparzenia, a UV-C (przemysłowe lampy) zabija komórki keratynocytów.

Promieniowanie powoduje uwalnianie wolnych rodników, które utleniają lipidy i białka naskórka → skóra staje się matowa, poszarzała, traci jędrność.

Adaptogeny (jak Reishi, używany w Orientana) chronią fibroblasty przed stresem oksydacyjnym i przywracają ich aktywność metaboliczną.

Brak odbudowy hydrolipidów po oczyszczaniu

Częstym błędem jest nakładanie lekkiego serum „na gołą skórę” bez zamknięcia wilgoci lipidami.

Efekt? Serum nawilża mniej niż powinno, a skóra z czasem staje się przewlekle odwodniona mimo stosowania „nawilżających kosmetyków”.

Bariera hydrolipidowa to prawdziwy fundament pielęgnacji skóry

Bariera hydrolipidowa to naturalny film ochronny skóry, złożony z:

• Ceramidów (ok. 50%)
• Wolnych kwasów tłuszczowych
• Cholesterolu
• Naturalnego czynnika nawilżającego NMF (Natural Moisturizing Factor)

Przy naruszeniu tej struktury – np. przez detergenty, retinoidy, stres – skóra traci wodę, reaguje podrażnieniem, zaczyna się łuszczyć lub produkuje nadmiar sebum jako kompensację.

Odbudowa bariery nie polega na nawilżaniu, ale na dostarczaniu z zewnątrz składników biozgodnych z cementem lipidowym — tutaj świetnie sprawdzają się fitoceramidy Yuzu (obecne w kosmetykach Orientana), które naśladują strukturę ceramidów ludzkich.

Adaptogeny i polisacharydy w pielęgnacji skóry - przewaga formuł Orientana

Tremella Fuciformis – roślinny kwas hialuronowy x500

Struktura polisacharydowa, która wiąże 500x więcej wody niż klasyczny kwas hialuronowy.

Tworzy na powierzchni skóry biozgodny film, który zatrzymuje wodę i poprawia elastyczność bez uczucia lepkości.

W Orientana wykorzystano Tremellę w linii Hydro Tremella  działa jak „biologiczna membrana ochronna”.

Reishi – adaptogen dla skóry reaktywnej

Reishi (Ganoderma lucidum) zawiera beta-glukany, triterpeny i polisacharydy immunomodulujące, które obniżają stan zapalny i neutralizują stres oksydacyjny na poziomie komórkowym.

Idealny składnik dla skóry stresowej, przyśpieszonego starzenia i zaburzeń bariery. Wykorzystany jako wiodący składnik serii kosmetyków przeciwstarzeniowych.

Fito składniki - inteligentne składniki aktywne

Fitokolagen - wegański składnik pozyskiwany z mikroalg to właściwie aminokwasy kolagenowe ujędrniające i napinające skórę.

Roślinne ceramidy pozyskiwane z japońskiego Yuzu, strukturalnie zbliżone do ceramidów skóry ludzkiej. Łączą się z cementem międzykomórkowym, uszczelniając warstwę rogową. Obecne w Orientana w kremie-masce Yuzu Ceramide B – działają naprawczo i barierowo, co jest kluczowe przy skórze nadwrażliwej i odwodnionej.

Fito retinol - poczytaj

Fito hormony - poczytaj 

Fito mucyna - poczytaj.

Nawilżenie kontra nawodnienie - nie każdy krem naprawdę „nawilża”

Dużym mitem w pielęgnacji skóry jest przekonanie, że wystarczy „krem nawilżający”, aby skóra była zdrowa.

Kosmetologicznie mamy dwa procesy:

• Nawodnienie (humektanty) - substancje takie jak gliceryna, kwas hialuronowy, trehaloza, które przyciągają wodę.
• Nawilżenie (emolienty/lipidy) - składniki tworzące biozgodny film lipidowy, utrzymujący wilgoć.

Jeśli stosujesz tylko humektanty bez lipidów - wysuszasz skórę jeszcze bardziej, bo woda odparowuje szybciej.

Pielęgnacja skóry krok po kroku – protokół kosmetologa oparty na fizjologii

Krok 1: Oczyszczanie – bez naruszania bariery hydrolipidowej

Pierwszy kontakt ze skórą w pielęgnacji ma kosmetyk myjący. Jego jakość decyduje o tym, jak będzie wyglądała bariera hydrolipidowa po zabiegu.
Błąd 80% pacjentów: silnie pieniące żele, „skrzypiące” oczyszczanie i toniki z alkoholem - to prowadzi do przewlekłego odwodnienia i nadreaktywności skóry.

Wybierz formuły twspierające mikrobiom, a nie „wyjaławiają skóry”.

Krok 2: Nawodnienie – humektanty jako „woda strukturalna” dla skóry

Skóra nie potrzebuje „wody z zewnątrz”, ale aktywnego transportu wody do cementu międzykomórkowego. Tu działają humektanty: gliceryna, trehaloza, betaina, sok z aloesu, fermenty i grzyb śnieżny tremella. 

Krok 3: Nawilżenie – odbudowa lipidów ochronnych

Jeśli nakładasz serum nawilżające i nie stosujesz po nim kremu lub olejku - efekt jest pozorny i krótkotrwały. Skóra robi się jeszcze bardziej sucha, bo woda odparowuje szybciej, ciągnąc wodę z głębszych warstw skóry. Tutaj powinny podziałać kosmetyki z lipidami.

Krok 4: Ochrona – antyoksydanty i adaptogeny

Skóra starzeje się głównie przez stres oksydacyjny i zapalny. Antyoksydanty redukują wolne rodniki, hamując degradację kolagenu i elastyny. Orientana oferuje naturalne antyoksydanty, m.in. ashwagandha i centella.

Krok 5: Regulacja mikrobiomu – pielęgnacja długofalowa

Często pomijana, a absolutnie kluczowa. Jeśli mikrobiom jest zaburzony, skóra będzie reagować łojotokiem, stanem zapalnym lub suchością – niezależnie od kremu. Orientana stosuje m.in. fermenty roślinne, które są biozgodne z florą skóry, nie podrażniają i wspierają równowagę fizjologiczną skóry.

Skóra a emocje - jak stres wpływa na barierę naskórkową

Z perspektywy kosmetologa klinicznego warto podkreślić: skóra to organ neurobiologiczny. Oznacza to, że jest bezpośrednio połączona z układem nerwowym. Kiedy poziom kortyzolu (hormonu stresu) rośnie, następuje:

• spowolnienie regeneracji keratynocytów
• spadek produkcji ceramidów w warstwie rogowej
• osłabienie mikrokrążenia skóry
• zwiększona reaktywność – zaczerwienienie, pieczenie, swędzenie

To dlatego wiele pacjentek mówi w gabinecie: „Kiedy mam stresujący okres – moja skóra od razu reaguje.” To nie przypadek bo stres dosłownie „otwiera barierę”, zwiększając TEWL i podatność skóry na agresywne czynniki.

Rola dotyku i masażu w pielęgnacji skóry

Badania dermatologiczne pokazują, że dotyk o średnim nacisku (typowy dla masażu skóry) obniża aktywność kortyzolu nawet o 30% i zwiększa wydzielanie serotoniny.
Regularne wcieranie olejku lub kremu w skórę nie jest więc tylko „pielęgnacją” - to biologiczny sygnał dla układu nerwowego: „Jest bezpiecznie, możesz regenerować.”

Kosmetyki Orientana, szczególnie olejki do masażu ciała, biustu, masła i kremy z aromatycznymi ekstraktami, wpisują się w tę filozofię, nie tylko odżywiają skórę lipidowo, ale też działają sensorycznie, wpływając na układ limbiczny przez zapach.

Najczęstsze pytania 

Czy skóra może się przesuszyć mimo stosowania kremu nawilżającego?
Tak. Skóra może być odwodniona, jeśli krem zawiera głównie humektanty bez lipidów. Woda odparowuje, a skóra staje się jeszcze bardziej sucha.

Dlaczego skóra reaguje zaczerwienieniem na nowe kosmetyki?
Ponieważ bariera hydrolipidowa skóry jest naruszona - substancje przenikają głębiej i powodują reakcję neurologiczną oraz mikrostan zapalny.

Czy skóra wrażliwa to to samo co skóra reaktywna?
Nie. Skóra wrażliwa to cecha strukturalna, skóra reaktywna to stan przejściowy wynikający z uszkodzenia bariery. Skóry reaktywnej można nauczyć tolerancji.

Czy skóra może „oduczyć się” produkcji lipidów?
Tak. Częste stosowanie agresywnych detergentów zmusza skórę do obrony i produkcji nadmiaru sebum lub odwrotnie - do hipolipidemii, gdy gruczoły łojowe tracą aktywność.

Czy masaż poprawia kondycję skóry, czy to tylko relaks?
Technicznie masaż poprawia mikrokrążenie skóry, dotlenia fibroblasty i wspiera transport składników odżywczych - to realna stymulacja biologiczna.

Dlaczego skóra szarzeje i traci blask?
Brak tlenu i spowolniona eksfoliacja keratynocytów powodują, że skóra „zamiera” metabolicznie. Kluczowa jest regeneracja bariery i mikrokrążenia.

Czy skóra naprawdę chłonie składniki aktywne?
Tylko te, które są biozgodne i mają odpowiednią masę cząsteczkową. Fermenty, adaptogeny i fitoceramidy są rozpoznawane łatwiej niż syntetyczne polimery.

Czy skóra może być jednocześnie tłusta i odwodniona?
Tak – to bardzo częsty przypadek. Skóra produkuje sebum jako próbę ochrony, ale jednocześnie ma wysoki TEWL i jest biologicznie odwodniona.

Czy skóra może się „uzależnić” od kosmetyków?
Nie w sensie chemicznym, ale jeśli bariera hydrolipidowa nie zostanie odbudowana, skóra przestaje działać samoregulująco.

Pamiętaj. Skóra nie potrzebuje ciągłej korekty, ale wsparcia biologicznego W nowoczesnej kosmetologii odchodzi się od narracji „naprawy skóry” i zastępuje się ją biomodulacją — wspieraniem naturalnych mechanizmów regeneracji.
Pielęgnacja, która szanuje biologię skóry, opiera się na:

• delikatnym oczyszczaniu (bez usuwania lipidów),
• nawodnieniu humektantami (Tremella, aloes),
• zamknięciu wilgoci biozgodnymi lipidami (fitoceramidy Yuzu, oleje roślinne),
• ochronie antyoksydacyjnej i adaptogennej (Reishi, Ashwagandha),
• stymulacji przez dotyk i mikrokrążenie (olejki i masaże),
• utrzymaniu mikrobiomu (fermenty i roślinne ekstrakty Orientana).

Skóra nie oczekuje od nas „mocnych kosmetyków”, lecz mądrego wsparcia jej własnych mechanizmów obronnych. Wtedy regeneruje się sama i to jest prawdziwa esencja świadomej pielęgnacji.